Menu
Waar ben je naar op zoek?
Wij kiezen ervoor om kalm te blijven - ook al lukt jou dat niet

Een professional die gericht is op de-escalatie kiest er bewust voor om zélf kalm te blijven, ook in uitdagende situaties. Je weerstaat eisen en provocaties en je houdt je eigen emoties in toom. Je beseft je dat er twee partijen nodig zijn om een escalatie in stand te houden, maar dat er maar één nodig is om die te doorbreken.

Vanuit de overtuiging dat je geen controle hebt over de ander (illusie van controle), ben je gericht op je eigen gedrag.

Als het jou niet lukt om kalm en vastberaden te reageren, dan kies je
voor een uitgestelde reactie: 'het ijzer smeden als het koud is'. 

Items uit het Kompas voor Verbindend Gezag

  • Ik spreek op kalme, rustige toon in uitdagende situaties.

  • Ik weersta provocaties door kalm te blijven. 

  • Ik blijf kalm door niet mee te gaan met de emotie van het kind. 

  • Ik verlaag mijn spreektempo in uitdagende situaties.

  • Ik blijf kalm door fysiek stil te gaan staan.

  • Ik blijf kalm door de stilte te laten vallen.

  • Ik stel mijn reactie uit als ik niet kalm kan blijven.

  • Ik blijf kalm door bewust een aantal keer rustig adem te halen.

Praktijkvoorbeeld

Aan het begin van het schooljaar hebben we in groep 8 stil gestaan bij normen en waarden en de regels die we hanteren. De regel voor het buitenspelen is:'we spelen eerlijk en sportief'. Bij het buitenspelen ging het mis; een jongen uit mijn klas kon niet winnen met voetballen en begon vals te spelen. Toen andere kinderen daar iets van zeiden, ging hij door het lint. Ik werd erbij gehaald en toen hij van mij naar binnen moest, schreeuwde hij hard: ‘Wat ben jij een k*t meester!’. Ik was stomverbaasd en merkte dat ik woedend werd van binnen. Ik liet hem naar binnen gaan, zodat hij daar tot rust kon komen. Ik merkte dat ik zelf nog te boos was op hem, om wat hij tegen de andere kinderen en tegen mij gezegd had. Ik zei dat ik met hem in gesprek wilde, maar dat me op dit moment nog niet lukte (vanwege mijn eigen boosheid) en dat ik er later op terug zou komen. Het heeft ons beiden geholpen om eerst de emotie te laten zakken. Dit is het gesprek en de uitkomst ten goede gekomen. Dit zou ik de volgende keer zo weer doen!

Aan de slag (gespreks- en werkvormen)

Belangrijke begrippen

  • Illusie van controle. Verbindend Gezag is gestoeld op de overtuiging dat je de ander niet kunt dwingen tot bepaald gedrag. De focus ligt daarom op je eigen gedrag: waar heb ik wel invloed op en wat kan ik doen? (Van Dord & Dierx, 2017).

  • Eenzijdige acties komen voort uit besef dat je de ander niet nodig hebt om in actie te komen. Je kunt zélf in actie komen, door je eigen gedrag te veranderen (zoals hier: uit de strijd stappen, later reageren) (Bom & Wiebenga, 2017).

  • Reacties bij stress of onmacht: 1) teruggrijpen op traditionele autoriteit ('het is afgelopen'; 'nu moet je weten wie de baas is', etc) en 2) behoedzaam conflicten vermijden (Bom & Wiebenga, 2020).

  • Symmetrische escalaties komen voort uit autoritaire reacties, zoals (steeds meer) eisen, straffen, cynisme (Bom & Wiebenga, 2017).

  • Complementaire escalatie komen voort uit conflictvermijding, zoals door de vingers zien, uit de weg gaan, laten verwateren (Bom & Wiebenga, 2017).

  • Triggers of rode knoppen gaan over bepaald gedrag van kinderen of situaties die (heftige) emoties en reacties bij jezelf oproepen (Faasen & Wiebenga, 2017). Het is belangrijk om jouw 'rode knoppen' te leren (her)kennen.

Meer weten?

  • Artikel van Bom, H. & Wiebenga, E. (2020). Met een passende attitude wordt een interventie pas waardevol. Tijdschrift voor Psychotherapie, 46(4), 276-293 | Over de pijler ‘de-escalatie'(p. 288-289)

  • Artikel Van den Heuvel, I. (2020). Probeer niet het kind te veranderen, POM Magazine (1), pp. 12-15

  • Artikel Van den Heuvel, I. (2020). Ken je rode knop. TIB Magazine (2), pp. 38-40.

  • Video van Van den Heuvel over escalatieketens

  • Animatie over escalatieketens

  • Video over de pijler de-escalatie, gemaakt door pabostudenten van Iselinge Hogeschool 

  • Documentaire ‘Houd me vast, laat me los’ (2008) van 1:08 - 1:16

Het Kompas voor Verbindend Gezag | Over de pijler: De-escalatie

Wilt u contact met ons opnemen? We zijn bereikbaar via onderzoek@iselinge.nl

Terug naar Het Kompas